Historia olejku z drzewa herbacianego (Melaleuca)

Od stosowania na wypryski, po budowę domów w australijskim buszu — roślina melaleuca, zwana drzewem herbacianym, słynie ze swojego praktycznego zastosowania od lat. Dowiadując się więcej na temat historii tej wszechstronnej, pełnej mocy rośliny, szybko przekonasz się, że jej zastosowania są właściwie nieskończone. Czytaj dalej, aby poznać historyczne sposoby użycia tego potężnego daru natury, jakim jest drzewo herbaciane.

Drzewo herbaciane: podstawowe informacje

Nazwa Melaleuca odnosi się do grupy ponad 300 różnych gatunków roślin i drzew, należących do rodziny mirtowatych. Charakteryzuje je łuszcząca się, przypominającą w dotyku papier kora. Drzewo herbaciane ma egzotyczny wygląd i zapach oraz owalne liście w kolorze od ciemnozielonego do szarawego. Osiąga zwykle sześć metrów wysokości oraz cztery i pół metra szerokości.

Różne gatunki z tej rodziny mogą mieć jednak wielkość od 1 metra do aż 30 metrów wysokości! Kwiaty rośliny rosną w formacjach przypominających pędzel lub szczotkę — niektórzy używają ich nawet do czyszczenia butelek. Kwiaty te są również ważnym składnikiem pożywienia dla wielu zwierząt, ptaków i owadów dzięki wysokiej zawartości słodkiego nektaru.

Melaleuca czy drzewo herbaciane: jaka jest prawidłowa nazwa?

Nazwa Melaleuca pochodzi ze starożytnej greki, gdzie mélas oznacza „czarny” lub „ciemny”, a leukós „biały”. Ta oparta na przeciwieństwach nazwa nawiązuje prawdopodobnie do pierwszego odkrytego gatunku z tej rodziny, który miał białą korę, przyczernioną przez ogień.

Podczas gdy nazwa „Melaleuca” odnosi się do całego rodzaju, każdy z należących do niego gatunków ma własną nazwę, jak np. Melaleuca aspalathoides i concinna w przypadku krzewów oraz Melaleuca cajuputi i quinquenervia w przypadku drzew. Melaleuca alternifolia jest najbardziej znanym gatunkiem używanym do produkcji olejku eterycznego.

Pierwsze wzmianki o drzewie herbacianym pojawiają się w 1741 roku u botanika Rumphiusa, zanim jeszcze przyjęto współczesny system nazewnictwa roślin.Nazwy Melaleuca, która obowiązuje aż do dziś, jako pierwszy użył Karol Linneusz w 1767 r. Nazwa ta odnosi się również do gatunków Baeckea, Kunzea i Leptospermum. W 1770 r. podczas wyprawy kapitana Jamesa Cooka do Australii, marynarze używali liści tych roślin jako alternatywy dla herbaty. Stąd właśnie wzięła się nazwa „drzewo herbaciane”!

Gdzie rośnie drzewo herbaciane?

Drzewo herbaciane rośnie w różnych warunkach, nawet na podmokłych polach. Niektóre gatunki mogą przetrwać w środowiskach zasolonych lub jałowych, w towarzystwie nielicznych innych roślin. Choć drzewo herbaciane pochodzi z Australii, współcześnie uprawiane jest również w wielu innych częściach świata, ze względu na rosnące zapotrzebowanie oraz szerokie wykorzystanie komercyjne.

Na terenie Australii najczęściej spotykane jest w północnej i zachodniej części kontynentu oraz na terenach Tasmanii. Jeden z podgatunków, Melaleuca cajuputi rośnie aż w Wietnamie, Tajlandii i Birmie, a Melaleuca howeana to rdzenny gatunek na wyspie Lord Howe.

Zastosowanie drzewa herbacianego w historii

Różne gatunki drzewa herbacianego oraz olejki z nich pochodzące stosowane są przez ludzi od wieków. Począwszy od Australii, a kończąc na najodleglejszych zakątkach świata, zarówno współczesne, jak i dawne społeczności chętnie korzystały z zalet drzewa herbacianego. Opowiedzmy więc o jego zastosowaniach.

Stosowanie drzewa herbacianego przez australijskich Aborygenów

Aborygeni, czyli rdzenni mieszkańcy Australii, stosowali gatunki Melaleuca dla zdrowia oraz do budowy tratw i dachów. Istnieją zapisy na temat plemienia Bundjalung ze wschodniej części Australii, które stosowało drzewo herbaciane do leczenia schorzeń takich jak kaszel, przeziębienie czy też ból gardła, wdychając zapach z pokruszonych liści i pijąc napar z drzewa Melaleuca. Używano go również do gojenia infekcji skóry, użądleń i ukąszeń owadów oraz małych ran, kładąc pokruszone liście rośliny na zainfekowanej skórze i przykrywając ten „opatrunek” warstwą ciepłej gliny.

Ogromne uznanie dla drzewa herbacianego jest głęboko zakorzenione w tamtejszym dziedzictwie i folklorze. Legenda o księżniczce Eelemani przekazywana jest wśród ludności Bundjalung przez kolejne pokolenia. Historia ta opowiada o tym, jak księżniczka Eelemani wyruszyła w podróż wzdłuż wybrzeża Nowej Południowej Walii. Nie znała drogi i martwiła się, czy zdoła dotrzeć z powrotem do swojego ukochanego i rodziny. Podczas podróży rozmawiała z bogami na temat ziemi i planet, a ci w zamian podarowali jej magiczne ziarna rośliny Melaleuca. Z pomocą ptaków księżniczka Eelemani rozrzuciła po drodze ziarna, a gdy wyrosły z nich drzewa, światło księżyca trafiło na ich piękną papierową korę, która oświetliła jej drogę.

Legenda głosi, że przez lata ludność Bundjalung również dowiedziała się o magicznych właściwościach tego drzewa. Tak jak drzewa chroniły księżniczkę, tak liście chroniły ich skórę przed schorzeniami i infekcjami.

Olejek z drzewa herbacianego

Rdzenni mieszkańcy Australii nie są jedynymi, którzy korzystają z zalet drzewa herbacianego. Melaleuca alternifolia słynie z wytwarzanego z niej olejku eterycznego. Produkowany na skalę masową olejek dostępny jest na wielu rynkach i w bezpieczny sposób może być stosowany miejscowo. Ma kamforowy zapach, a jego kolor jest przezroczysty, czasem bladożółty. Olejek używany był głównie do leczenia schorzeń skóry, włosów oraz paznokci poprzez smarowanie nim wybranych części ciała. Do wytwarzania olejku wykorzystuje się liście rośliny — dają one olejek w czystej, nierozcieńczonej postaci. Na rynku dostępna jest również spora ilość jego rozcieńczonych wersji.

Kolejny gatunek, jakim jest Melaleuca cajuput, wykorzystywany jest do otrzymywania olejku cajeput. Stosowany jest jako dodatek smakowy do potraw i cieszy się popularnością głównie w Azji Południowo-Wschodniej, gdzie używa się go do leczenia różnych infekcji.

Olejek z drzewa herbacianego składa się głównie z seskwiterpenów, monoterpenów oraz węglowodorów terpenu. Składniki te słyną z działania przeciwgrzybiczego, przeciwwirusowego i przeciwbakteryjnego. Jak wskazują niektóre badania, olejek z drzewa herbacianego zawiera między innymi terpinen-4-ol (1, 2).W innym badaniu wskazano, że ma on również właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, zwiększa także efektywność białych krwinek (3). Jego lotne węglowodory mają charakter eteryczny i unoszą się w powietrzu.

Olejek z drzewa herbacianego — stosowanie miejscowe

Choć pradawne kultury często nie miały świadomości składu chemicznego drzewa herbacianego, wciąż czerpały z jego niezwykłej mocy. Poniżej znajduje się lista innych odkrytych zastosowań roślin Melaleuca:

Środek dezynfekujący do rąk:

Choć olejek z drzewa herbacianego używany był już przez rdzennych Australijczyków, dopiero ok. 1922 roku pojawił się w środowisku naukowym. Po tym, jak australijski chemik Arthur Penfold odkrył właściwości bakteriobójcze olejku, potwierdził również, że nie jest on żrący dla skóry, czyli nie wywołuje poparzeń. Odkrycie to miało istotne znaczenie dla stosowania olejku miejscowo.

Większość środków dezynfekujących do rąk zawiera substancje chemiczne, które mogą podrażniać skórę. Olejek z drzewa herbacianego jest jednak łagodną alternatywą. Może być stosowany ze względu na swoje działanie przeciwdrobnoustrojowe. Jedno z badań wykazało również, że może on wpływać na wirusy takie jak E. Coli (4).

Środek odstraszający owady:

Wiele środków odstraszających owady zawiera substancje chemiczne, które mogą być również szkodliwe dla ludzi. Jedno z badań (5) wskazało jednak, że olejek z drzewa herbacianego jest bardziej skuteczny niż DEET (N, N-Dietylo-m-toluamid), będący podstawowym składnikiem większości środków odstraszających komary.

Dezodorant do ciała:

Niektóre naturalne dezodoranty wykorzystują olejek z drzewa herbacianego jako alternatywę dla innych syntetycznych składników. Pot jako taki nie ma zapachu, jednak to, co nazywamy „zapachem ciała” pojawia się w momencie, gdy bakterie wchodzą w interakcję z potem, pozostawiając produkty odpadowe. Olejek z drzewa herbacianego stosowany jest przez niektórych jako naturalny dezodorant, pozwalający zmniejszyć ilość tych bakterii, a tym samym pozbyć się nieprzyjemnego zapachu.

Poprawa stanu skóry głowy:

Kolejnym zastosowaniem miejscowym olejku eterycznego z drzewa herbacianego jest skóra głowy. Łojotokowe zapalenie skóry to schorzenie prowadzące do powstawania łupieżu oraz łuszczących się plam na skórze głowy, a tym samym do uczucia dyskomfortu. Trwające cztery tygodnie badanie opublikowane w czasopiśmie Journal of The American Academy of Dermatology w 2002 r. wskazuje, że 5-procentowy roztwór olejku z drzewa herbacianego zadziałał w 41% przypadków problemów ze stanem skóry głowy, podczas gdy placebo poprawiło zaledwie 11% przypadków.

Leczenie grzybicy paznokci:

Zakażenia grzybicze paznokci to problem dość powszechny i choć jest raczej nieszkodliwy, może być jednak dość nieestetyczny. Na rynku dostępne są liczne leki pomagające w walce z grzybicą paznokci, niektóre osoby pragną jednak postawić na naturalne rozwiązania, takie jak olejki eteryczne. W przypadku tej dolegliwości olejek eteryczny z drzewa herbacianego okazuje się bardzo skuteczny — zarówno sam, jak i w połączeniu z innymi naturalnymi środkami.

W przeprowadzonym badaniu dwie grupy osób stosowały przez sześć miesięcy olejek eteryczny z drzewa herbacianego oraz lek przeciwgrzybiczy. Wyniki dla obu grup wyglądały bardzo podobnie i wynosiły około 60% pozytywnych rezultatów leczenia (9).

Grzybice stóp:

Podczas II wojny światowej wielu australijskich żołnierzy dotknęła przypadłość grzybicy stóp, zwana również „stopą sportowca”. Trafiali licznie do szpitali, w których nie było skutecznego lekarstwa. Wkrótce okazało się jednak, że w procesie gojenia znacznie pomaga zastosowanie olejku eterycznego z drzewa herbacianego. Państwo zadbało więc o to, aby mieć wystarczające zapasy drzewa herbacianego.

Grzybica to infekcja, która najczęściej pojawia się w okolicy paznokci stóp, czasem również na dłoniach. Objawia się łuszczeniem i pękaniem skóry, pęcherzami i zaczerwienieniem. Jest zaraźliwa, a jej leczenie bywa frustrujące. Zwykle przepisuje się odpowiednie leki przeciwgrzybicze. W kontrolowanym badaniu w grupie stosującej placebo poprawę zauważyło zaledwie 39% pacjentów, natomiast w przypadku stosowania olejku z drzewa herbacianego było to aż 72% osób (11).

Płyn do płukania jamy ustnej:

Niektórzy stosują olejek z drzewa herbacianego w leczeniu próchnicy oraz walce z nieświeżym oddechem. Jak wynika z przeprowadzonego badania, olejek eteryczny z drzewa herbacianego jest bardziej skuteczny niż chloroheksydyna, substancja chemiczna stosowana w większości płynów do płukania ust (7). Częstym problemem związanym z płukaniem jamy ustnej jest ostry, chemiczny smak. Olejek z drzewa herbacianego pomaga pozbyć się tego problemu. Choć jego smak jest przyjemniejszy, należy jednak pamiętać, że połknięcie olejku może być bardzo niebezpieczne i powodować poważne problemy, takie jak podrażnienie, biegunka, nudności, a nawet śpiączka.

Środek antyseptyczny

W 1922 roku Arthur Penfold odkrył, że olejek z drzewa herbacianego ma współczynnik Rideal Walker między 11-13. Oznaczało to, że olejek był 11-13 razy bardziej skuteczny niż fenol (kwas karbolowy), jeśli chodzi o zwalczanie bakterii i grzybów.

Krótko po tym, w 1930 r., magazyn Medical Journal of Australia opublikował raport „A New Australian Germicide”, w którym podkreślone zostało, że olejek z drzewa herbacianego może leczyć rany i infekcje bez żadnych znanych skutków ubocznych. Skaleczenia i siniaki bywają pożywką dla zarazków i bakterii. Aby więc uniknąć dalszych komplikacji związanych z infekcjami, ludność Bundjalung oraz inne społeczności używały olejku z drzewa herbacianego jako naturalnego środka antyseptycznego do opatrywania ran i siniaków. Był on również stosowany jako środek przeciwzapalny.

Działanie w walce z trądzikiem:

W 1904 roku George Korner, chemik zajmujący się produktami kosmetycznymi, wynalazł pierwszy produkt do pielęgnacji skóry z olejkiem z drzewa herbacianego. Trafił on do sklepów w Wielkiej Brytanii w 1976 roku, a dziś dostępny jest na całym świecie. Wcześniejsze badania wykazały również, że olejek z drzewa herbacianego może być stosowany w walce z trądzikiem. W jednym z badań okazał się trzykrotnie bardziej skuteczny niż placebo (6, 7). Inne badanie wykazało, że jest on tak samo skuteczny jak nadtlenek benzoilu, czyli związek chemiczny stosowany w najlepszych lekach przeciwtrądzikowych.

Czyszczenie:

Oprócz stosowania miejscowego, olejek z drzewa herbacianego używany był również do czyszczenia. Zadaniem środków czyszczących jest głównie usuwanie plam i zanieczyszczeń przy jednoczesnym odkażaniu powierzchni. Olejek z drzewa herbacianego działa tak samo skutecznie jak inne naturalne produkty, np. ocet jabłkowy.

Zmniejszenie stanu zapalnego skóry:

Właściwości przeciwzapalne olejku z drzewa herbacianego sprawiły, że stosowany był często w celu łagodzenia stanów zapalnych skóry. W badaniu porównującym działanie olejku z drzewa herbacianego z innymi lekami stwierdzono, że pomaga on zmniejszyć objawy o 40%, znacznie lepiej niż konwencjonalne leki. Może być również stosowany do leczenia ukąszeń insektów, zmniejszając zaczerwienienie i obrzęk. Aby uzyskać najlepsze rezultaty, olejek z drzewa herbacianego powinien być stosowany w połączeniu z olejem bazowym, np. oliwą z oliwek lub olejem kokosowym.

Uprawa i pielęgnacja drzewa herbacianego

Drzewa herbaciane wykorzystywane są jako roślina ogrodowa w większości obszarów tropikalnych na całym świecie. Często pojawiały się w parkach lub ogrodach, czasem pełniły również funkcję ozdobną. Melaleuca alternifolia to wiecznie zielone drzewo, które idealnie nadaje się do domów i gospodarstw. Rośnie dobrze w ciepłym klimacie i kwitnie, gdy otrzymuje odpowiednią dawkę światła słonecznego.

Aby drzewa herbaciane mogły rosnąć, potrzebują wilgotnej gleby, nie można ich jednak podlewać za dużo. Wymagany jest odpowiedni system nawadniania i odprowadzania wody w celu uniknięcia jej zatrzymywania. Długie okresy powodzi lub suszy mogą być bardzo szkodliwe dla uprawy drzewa herbacianego. Jeśli klimat jest ciepły, można je sadzić w ogrodzie, w przeciwnym razie powinny być jednak sadzone w naczyniach, dzięki czemu można je wystawiać na zewnątrz latem i trzymać w pomieszczeniu zimą. winter.

Drzewa herbaciane rosną nawet kilka metrów w ciągu sezonu, a kwiaty pojawiają się już po kilku latach. W czasie zbioru należy upewnić się, że rośliny nie atakują chwasty, ponieważ pobierają one składniki odżywcze z gleby, zmniejszając ich ilość potrzebną dla drzew. Aby temu zaradzić, często wypuszcza się na pole jagnięta, które pomagają pozbyć się chwastów lub kury, które chronią teren przed niepożądanymi roślinami i szkodnikami.

Rośliny gotowe są do zbioru po prawie dwóch latach od wysiewu. Zbiory odbywają się co roku, aby wytworzyć w procesie destylacji olejek z liści rośliny. Wraz z upływem lat, korzenie stają się silniejsze, a wydajność uprawy coraz lepsza. Tradycyjnie olejek zbierany był ręcznie, a następnie destylowany przy pomocy prymitywnych narzędzi do destylacji.

Wzrost zapotrzebowania na olejek z drzewa herbacianego szybko zwrócił uwagę badaczy. Organizacje takie jak Australian Tea Tree Industry Association (ATTIA), Australia Rural Industries Research and Development Corporation (RIRDC) oraz Department of Primary Industries (DPI) rozpoczęły program hodowli drzewek herbacianych. Zaowocował on nasionami o lepszej jakości, które pozwoliły zwiększyć plony o 90 procent. Dzięki temu zarówno dla rolników, jak i rządu, możliwe było spełnianie zapotrzebowania na olejek w sposób zrównoważony, bez ryzyka dla przyszłych zasobów.

Środki ostrożności przy stosowaniu olejku z drzewa herbacianego

Być może zauważyłeś już, że wszystkie zastosowania olejku z drzewa herbacianego są przeznaczone wyłącznie do użytku zewnętrznego. W przypadku połknięcia olejek z drzewa herbacianego jest toksyczny dla ludzkiego ciała, należy więc zachować szczególną ostrożność. W przypadku dzieci, zwłaszcza tych, które mają skłonność do wkładania rzeczy do ust, rodzice powinni zastosować dodatkowe środki ostrożności. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku zwierząt — olejek ten powinien być trzymany z dala od zwierząt domowych, aby nie doszło do jego połknięcia.

Test na skórze

Mimo tego, że ludzie stosowali drzewo herbaciane od wieków, należy upewnić się, czy nie występuje reakcja alergiczna. W tym celu wystarczy przeprowadzić test na niewielkim obszarze skóry, stosując odrobinę olejku i czekając ok. 24 godzin na reakcję alergiczną. W przypadku wrażliwej skóry należy wymieszać olejek z olejem bazowym, takim jak oliwa z oliwek czy olej kokosowy.

Zastosowania olejku eterycznego Tea Tree od Young Living

Tak jak przed laty ludzie stosowali drzewo herbaciane, tak olejek Tea Tree od Young Living może być używany na różne sposoby: do pielęgnacji skóry i włosów, jako środek do czyszczenia, odświeżacz powietrza, czy też spray do pościeli. To tylko niektóre możliwości, wciąż jednak pojawia się ich coraz więcej. Jeśli chcesz sprawdzić, w jaki sposób stosujemy olejek z drzewa herbacianego zajrzyj na YoungLiving.com!

Więcej historii olejków eterycznych

Historia
olejku Frankincense

Historia
olejku Lavender

Historia
olejku Peppermint